Czym jest testament

Słowem wstępu warto odpowiedzieć na pytanie, czym jest testament. Z prawnego punktu widzenia testament może oznaczać zarówno czynność prawną, jak i dokument zawierający ostatnią wolę spadkodawcy. Dla uproszczenia wskazujemy, iż testamentem jest czynność prawna, mocą której osoba (testator) może rozrządzić swoim majątkiem na wypadek własnej śmierci (art. 941 k.c.). Nadmienić warto, iż z formalnego punktu widzenia testament, jest czynnością prawną:

  • dobrowolną,
  • jednostronną – nie wymaga zgody drugiej osoby, a skutek prawny następuje z samego faktu złożenia oświadczenia
  • osobistą – wola musi wynikać wprost z osoby sporządzającej testament (nie przez pełnomocnika, urzędnika ani osobę bliską)
  • odwołalną – wolę tę można w każdym momencie oraz bez jakichkolwiek negatywnych skutków cofnąć bądź zmienić,
  • dokonywaną w formie przewidzianej przez przepisy, pod rygorem jego nieważności.

Cechy te mają istotne znaczenie, ponieważ stanowią pierwsze wskazówki co do tego, jak prawidłowo sporządzić testament. 

 

Formy sporządzenia

W ślad za wskazówkami w zakresie prawidłowego sporządzenia testamentu, przejdźmy dalej do form sporządzania testamentu przewidzianych przez Kodeks Cywilny.

 

Testament holograficzny („odręczny”) – najczęściej wykorzystywana oraz najprostsza forma sporządzenia testamentu polegająca na spisaniu w całości odręcznie woli testatora na kartce. Poza warunkiem odręczności testament trzeba opatrzyć datą, a także własnoręcznym podpisem. Aby uniknąć niejasności, zalecane jest aby w sposób jasny oraz możliwie precyzyjny zawrzeć:

  1. przedmiot testamentu – to, co testator chce przekazać, np. „mój samochód marki Opel” (szczególnie, gdy testator ma kilka samochodów)
  2. spadkobiercę – np. „mojemu bratu Robertowi” (szczególnie, gdy testator ma kilku braci)

Dodać należy, iż przy tej formie sporządzania testamentu, testator nie ponosi żadnych opłat, nie musi przy sporządzaniu testamentu mieć jakiegokolwiek świadka, a testament może (lecz nie musi) dać na przechowanie wybranej przez siebie osobie, w tym także może przekazać go notariuszowi.

 

Testament notarialny – druga z powszechnie wykorzystywanych form sporządzania testamentu, polegająca co do zasady na tym, iż testator osobiście, ustnie przekazuje notariuszowi, to co miałoby zostać ujęte w testamencie, zaś notariusz formułuje postanowienia testamentu, tak aby wola testatora była prawidłowo wyrażona, a sam testament został sporządzony zgodnie z obowiązującymi normami prawa, zabezpieczając w ten sposób prawa i interesy testatora. Sporządzony oryginał testamentu notarialnego przechowywany jest w kancelarii notarialnej, co zabezpiecza dokument przed jego zaginięciem, zniszczeniem lub podrobieniem. Sporządzenie testamentu w formie notarialnej wiąże się z poniesieniem kosztów.

 

Testament allograficzny („urzędowy”, „ustny”) – najrzadziej stosowana zwykła forma sporządzenia testamentu polegająca na ustnym złożeniu oświadczenia woli przez testatora wobec osoby urzędowej (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego) w obecności co najmniej dwóch świadków, która to wola zostaje ujęta w protokole, który następnie jest odczytany, a finalnie podpisany przez testatora, osobę urzędową oraz świadków. Co istotne, jest to, że protokół zawierający spisane oświadczenie ostatniej woli testatora nie jest dokumentem obejmującym tę czynność prawną (jak w przypadku testamentu holograficznego i notarialnego), lecz stwierdzającym dokonanie tej czynności w formie ustnej.

 

Kiedy sporządzić

W tym miejscu, warto wskazać, kiedy najlepiej sporządzić testament w wybranej przez siebie formie. Odpowiedź jest prosta – gdy osoba jest na to zdecydowana. Nie ma żadnych wskazań ani terminów przewidzianych polskim prawem, kiedy należy sporządzić testament. Warto mieć natomiast na uwadze, aby decyzję o sporządzeniu testamentu podjąć samodzielnie w sposób przemyślany, nie natomiast pod jakimkolwiek wpływem, oraz możliwie w jak najlepszym zdrowiu, aby uniknąć ewentualnych wątpliwości, co do tego, czy testator był w pełni sił oraz w pełni świadomy.

 

Powołanie spadkobiercy

Jest to sposób rozrządzenia testamentowego polegający na przyznaniu określonych korzyści – tj. uzyskaniu przedmiotu testamentu. I tak w testamencie można powołać jedną lub kilka osób, do całości spadku (wyczerpując całą masę spadkową – tj. wszystko, co zostawił po sobie zmarły) lub do części spadku, wtedy część nieobjęta testamentem co do zasady podlega dziedziczeniu ustawowemu przez spadkobierców.

 

Inne rozrządzenia testamentowe

Instytucja testamentu przewiduje różnego rodzaju modyfikacje w postaci zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego oraz polecenia co jednakże wymaga szerszego zbadania, o czym kiedy indziej…

 

Posłowie

Testament stanowi dosyć proste i intuicyjne narzędzie w rękach każdego, kto pragnie w sposób przez siebie uznany za najlepszy, rozrządzić własnym majątkiem po śmierci. Choć nikt nie chce myśleć o odejściu z tego świata, tak warto jednak zastanowić się oraz wykonać stosowne ruchy zanim do tego (niechybnie) dojdzie. Dlatego jeśli planowaliście Państwo sporządzić testament, a macie co do tej kwestii wątpliwości, zapraszamy do kontaktu.

aut. Patryk Arciszewski